ჰაიატესთან


ნატა ვარადა ესაუბრება ჰაიატე სოტომეს


ლუკადან ჰაემდე

ჰაიატე სოტომე - 1991 წელს დაიბადა ქალაქ უცუნომიაში.
2009 წელს ჩააბარა ტოკიოს უცხო ენების კვლევის უნივერსიტეტში, უცხო ენების ფაკულტეტზე, რუსული ენისა და ლიტერატურის კათედრაზე.
დამთავრების შემდეგ სწავლა განაგრძო ტოკიოს უნივერსიტეტის ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის მაგისტრატურაში, შედარებითი ლიტერატურის კათედრაზე.
ახლა დოქტორანტია.






როდის და სად შეიტყვეთ საქართველოზე, როცა თბილისში პირველად ჩამოხვედით პირველად სად ცხოვრობდით და საერთოდაც, თქვენი პირველი შთაბეჭდილებები...
როგორც ბიოგრაფიაშია აღნიშნული, უნივერსიტეტში რუსულს ვსწავლობდი. ერთმა პროფესორმა, რომელსაც, რატომღაც აინტერესებდა საქართველო და ნამყოფიც იყო, სტუდენტებს გვაჩვენა ფილმიმონანიება“. აქედან აღმოვაჩინე საქართველო. ეს მოხდა 2009 წელს, როდესაც პირველ კურსზე ვიყავი. შემდეგ როდესაც მეორეზე გადავედი, საბედნიეროდ ტოკიოს უნივერსიტეტში იყო ერთი ქართველოლოგი, რომელიც კვირაში ერთხელ ქართულის გაკვეთილს ატარებდა და მე, იმასთან დავიწყე სწავლა. ერთი წლის შემდეგ, დავაპირე საქართველოში სწავლა გამეგრძელებინა. ჩამოვედი პირველად 2011 წელს. ვცხოვრობდი თბილისში, ვაკეში, ქართულ ოჯახში, სადაც ახლაც ვრჩები ხოლმე.
რაც შეეხება პირველ შთაბეჭდილებას. აი, რომ ჩამოვედი, აეროპორტიდან ტაქსით წამოვედი ქალაქში. ხოდა ამ დროს ძალიან გამიკვირდა, რა სიჩქარით მიდიოდა ტაქსი (ახლაც ასეა, მაგრამ აღარ მიკვირს). ჩვენთან იაპონიაში არანაირად არ ხდება ეს. ერთმა რამემ გამაოცა კიდევ ამ ქალაქში, მათხოვრების რაოდენობამ. ხალხიც, ახლა როგორიც არის ამასთან შედარებით, დაღლილი სახით დადიოდა.

ჰიროტაკე მაედამ ჩემთან ინტერვიუს დროს აღნიშნა, რომ ქართული ენა გალაკტიონის პოეზიით შეასწავლა პოეტმა და ლექსმცოდნე ნინო დარბაისელმა. თქვენი მასწავლებელი კი ვაჟა ფშაველას პოეზიას გირჩევდათ ჩემი აზრით?!
არა, მე გადაჭარბებით არ მინდა გითხრათ. სინამდვილე რომ გითხრათ, პირველი მასწავლებელი იყო, როგორც წეღან გითხარით, იაპონელი ქართველოლოგი -ნი იასუჰირო კოჯიმა, რომელთანაც ძირითადად გრამატიკა ვისწავლე და ეს ძალიან დამეხმარა ენის სწავლაში. მერე აქ ჩამოვედი და ქართველი მასწავლებლებიც მყავდა. ვსწავლობდი თსუ-ში არსებულ ქართველოლოგიის ცენტრში, რომლის ხელმძღვანელია ბატონი ელგუჯა ხინთიბიძე და ეს ცენტრიც ძალიან დამეხმარა (ხაზგასმით ვამბობ!!!).
თქვენს საქმიანობაზე გვიამბეთ...
ჰაიატესაბჭოთა რეჟიმისას ფიზიკურად შეუძლებელი გახლდათ ქართული ლიტერატურის შესწავლა  უცხოელებისთვის. მაგალითად, შარშან წინ ჩვენ თსუ-სთან თანამშრომლობით იაპონიასა და საქართველოს შორის ურთიერთობაზე სიმპოზიუმი ჩავატარეთ. ამ სიმპოზიუმზე ჩემმა ხელმძღვანელმა პროფესორმა, რომელიც ძლიერი მეცნიერია, სინამდვილეში სლავისტია, რუსული და პოლონური იცის, მაგრამ ზოგადად მსოფლიო ლიტერატურაზე ძალიან კარგად, იაპონიაში ყველაზე კარგად იცის, ამ პროფესორმა თქვა მოხსენებაში, რომ იაპონიაში ქართულ კულტურაზე წარმოდგენა გვქონდა რუსეთის გავლით. ეს იმას ნიშნავს, რომ, პირველ რიგში, საქართველო ბელა ახმადულინას პოეზიიდანსიზმრები საქართველოზე“, კიდევ ბულატ ოკუჯავას ლექსებიდან წარმოიდგინეს იაპონელებმა. ამ ამბების გარდა, იმ პროფესორმა აღნიშნა კიდევ ვოზნესენსკისმილიონი ვარდიც“, რომელიც სათაურიდან როგორც ჩანს, ფიროსმანზეა საუბარი და იაპონიაში ამ სიმღერის ბუმი იყო რაღაც  პერიოდი, როგორცსაბჭოთა სიმღერა, მაგრამ საქმე ისაა, რომ აქ საქართველო რომანტიკულადაა წარმოდგენილი და, რა თქმა უნდა, ქართული კულტურის გაგებისთვის არაა საკმარისი. ჩვენ ქართული მწარე რეალობაც უნდა ვიცოდეთ, ამიტომ სამაგისტრო დისერტაცია ილიასმგზავრის წერილებზედავწერე. ვინაიდან ამ ნაწარმოებში გამოხატულია, როგორც იცით, რუსული კოლონიზაციის ქვეშ დაჩაგრული საქართველო. მერე აქეთ იქით მიდ-მოდიოდა ჩემი ინტერესი, მაგრამ ზოგადად ამ პონტშია ჩემი კვლევის მიზანი.

არის ასეთი ლექსი:
„იმდენი ოფლიიმდენი სისხლი
რცერთსა ერსა არ დაუღვრია,
ატარასდიდსა სამშობლოსათვის
მშია თავი არ დაუდვია
ათლის გონებითმგზნებარე გულით
რს სხვას მამული არ ჰყვარებია
ამაზის ერის ლამაზმა ქცევამ
რებს ჩვენფერებს მადლი მოჰფინა,
ინა-დაკარგულთდაწიოკებულთ
მათგან ლამის იპოვონ ბინა.
დინეს სისხლი თვისი და სხვისი
უად შეღებეს წითლად მთა-ველი.
მას ჰყვირიან: „სამშობლოს მიწის
 მივცეთ მტერსა ერთი მტკაველი?!
 მოხვალ გულზე ამის მნახველი?

ვაჟა-ფშაველას ლექსი „არჩილური 1904 .

 არჩილური“ – აკროსტიქის ქართული შესატყვისიათუკი ლექსის პირველ 
 ასოებს წავიკითხავთმივიღებთ ფრაზას: „იაპონელები არიან“.  
ლექსის შინაარსი გამოძახილია 1904 წლის ომში იაპონელების გამარჯვებისა 
 თვითმპყრობელურ რუსეთთანქართველი ხალხის იდუმალ სიმპათიებს  
იაპონელების მიმართ ქარაგმულად ამჟღავნებს პოეტიროდესაც აკროსტიქულად
 შეფარვით ამბობსრომ ამ „ლამაზ ერს“ „ლამაზი ქცევით“ ომში თავი დაუდვიათ და 
იმას ჰყვირიან: „სამშობლოს მიწის არ მივცეთ მტერსა ერთი მტკაველიო“.  
პოეტის აკადემიური გამოცემის მეორე ტომში (გვ.494) ამ აკროსტიქის  
შენიშვნებში მითითებულიარომ მეორე ფრაგმენტის ბოლო სტრიქონი  
თავდაპირველად ასე იკითხებოდა: „ნუ გაქრეს ქვეყნად მათი სახელი!“  
სტრიქონის თავდაპირველი ჟღერადობა ვაჟასათვის იაპონელთა გამარჯვებისაგან  
მოგვრილი განსაკუთრებული იმედისა და სასოების გამომხატველად უნდა  
მივიჩნიოთ საკუთარი სამშობლოსათვის!“

ვაჟას ეს ლექსი თქვენთვის ცნობილია?! სავარაუდოდ კი... საინტერესოა ჩვენთვის რუსეთთან თქვენი, იაპონელების ახლანდელი დამოკიდებულება რუსეთ-იაპონიის ომის მერე...  აკაკი წერეთელს ეკუთვნის კიდევ ლექსი მიძღვნილი იაპონელი მხედართმთავარ ოიამასთვის: „ოი ამას ვენაცვალე“.
რუსეთ-იაპონიის ომის დროს მოხდა ასეთი რამ, რუსული პრესაც წერდა და ჩვენ, ქართველებიც ხშირად ვიხსენებთ: ხევსურ ლიქოკელს, თუ მარტოს როგორ შეებრძოლა სამურაების მთელი რაზმი...
დიახ, როგორ არ ვიცი. ვიცი, ვაჟას ლექსიც, აკაკის ლექსიც და ლიქოკელის ლეგენდაც. განა გგონიათ, რომ იაპონელმა ქართველოლოგებმა არ იციანო?!  მაგრამ არ ვიცოდი, რასაც შენიშვნაში ვკითხულობთ. მე მეტი ინფორმაცია არ მაქვს და, რა ვიცი, ვერაფერს ვერ დავამატებ. ყველაფერი საინტერესოა და გასარკვევიც.

ვაჟა ფშაველა ქართულ პოეზიაში აუცილებლად რუსთაველთან და გალაკტიონთან ერთად სამ და ერთ განზომილებაში მოიაზრება.
ასევე, მაინტერესებს ვაჟას შესახებ... პირველი წაკითხულის შთაბეჭდილება, მერე ვაჟას დაბადების ადგილის, მისი სახლის ნახვის ემოციები... ვაჟას თარგმანები თუ გამოიცა იაპონურად?
პირველად წავიკითხეჩხიკვთა ქორწილიიმ დროს, როდესაც საქართველოში ჩამოვედი. ქართული ჯერ კარგად არ ვიცოდი და მაინც ძნელი წასაკითხი იყო, მაგრამ ძალიან მომეწონა. მომეწონა იმიტომ, რომ აი, ამ ნაწარმოებში დახატულია, როგორია ქართული სუფრა და ქორწილი, სუფრაზე როგორ იქცევიან ქართველები, როგორ სვამენ და .. მერე საბაკალავრო დისერტაციისთვის ავირჩიესტუმარ-მასპინძელი“. ესეც რთული იყო და  ძლივს წავიკითხე.
ჩარგალში მივედი პირველად ვაჟაობაზე. საზეიმო განწყობა იყო იქ და ძალიან დიდი ემოცია სინამდვილეში არ დამრჩა, მაგრამ, სამაგიეროდ, მივხვდი, როგორ მოსწონს ხალხს ვაჟა. კიდევ შარშანაც მომიწია ჩარგალში სტუმრობა გადაცემის ჩასაწერად. ამჟამად კი სულ სიწყნარე იყო, სხვანაირად დავინახე რა.
თარგმანი, კი ბატონო, გამოიცა შარშან იმ იაპონელის მიერ, რომელმაც მასწავლა. წიგნში შედის პოემებიდანალუდა-ქეთელაური“, „სტუმარ-მასპინძელი“, „გველის მჭამელი“, მოთხრობებიდანშვლის ნუკრის ნაამბობი“, „ჩხიკვთა ქორწილი“ (თუ არ ვცდები).
შარშან ერთ სამეცნიერო სიმპოზიუმზე წავიკითხე ჩემი მოხსენებაგველის მჭამელზეიაპონიაში და დამსწრე პროფესორებსაც ძალიან მოეწონათ. ალბათ იაპონელებიც ხვდებიან მისი შემოქმედების ღირებულებას.

ნატა: ვაჟას თარგმნისას პროცესი როგორ მიდიოდა, ლექსად არის ნათარგმნი თუ პროზად?! და ის დიდი ინფორმაცია, რაც ვაჟას კავკასიური მითოსიდან აქვს აღებული, შენთვის რამდენად იყო გასაგები ან მისაღები?

ჰაიატემე ერთი პატარა ლექსი გადავთარგმნე და შევეცადე, პოეტური რითმი შენარჩუნებულიყო. როგორც იცით, ეს ძალიან რთული საქმეა და რამდენად მოვახერხე, არ ვიცი. რაც შეეხება -ნი კოჯიმას ნათარგმნს, ეს უფრო შინაარსობრივად არის გადათარგმნილი. ბუნებრივია ეს, რადგანაცალუდა ქეთელაურიდასტუმარ-მასპინძელიროგორიცაა, ისეთი გრძელი და რთული პოემის ლექსად თარგმნა ურთულესი და თითქმის შეუძლებელი რამეა. ხოდა კავკასიური მითოსიდან აღებული მასალებზე როგორ არ მესმის. თამამად ვთქვათ, რომ ეგ ზუსტად ვაჟას ნაწარმოების ერთგვარი ბირთვია.

შენ თავად არ წერ? ან ლექსებს ან ნოველებს?
ჯერჯერობით(!) არ ვწერ, მაგრამ სამომავლოდ შეიძლება, ჩემში უცბად გაიღვიძოს მუზამ და ქართველ გოგოსადმი სიყვარულზე დამაწერინოს ლექსი ქართულად (ხუმრობის კილოთი, რა თქმა უნდა).

იაპონელი ახალგაზრდების ხედვა როგორია?! მათი რწმენა, ღირებულებები...
იაპონელი ახალგაზრდების რწმენა, რა ვიცი ისეთია როგორიც ძველ თაობას აქვს. ღირებულებები კი ცოტა სხვანაირია, ჩემი აზრით ძველი თაობა თუ უფრო მემარცხენე არის, ახალი თაობა შედარებით მემარჯვენეა. ზოგადად იაპონიის ეკონომიკა შემცირებულია და კიდევ შემცირდება და მე ამ კუთხით პესიმისტური ვარ რა.

ლუკა რაზიკაშვილის შესახებ მოგონებები ძალიან მითოსურია, თავად მწერალი ჰგავს პერსონაჟებს. გმირი იყო... მისი ყოფითობის შესახებ, რა გაიგე ისეთი რამაც, მისი პიროვნება ახლოს გაგაცნო?!
არის წიგნი ვაჟას მოგონებებზეკაი ყმაჰქვია ამას. „ჩვენ კალამი ძირს უნდა დავდოთ“, ეს ფრაზა ძალიან ცნობილია და აღარ მჭირდება ამის შეხსნება. ახლა რა მინდა შეგახსენოთ, იცით? მოკლედ, არის ისეთი მოგონება, რომ ვაჟა პეტერბურგიდან დაბრუნების შემდეგ, სანამ ჩარგალში დაბრუნდა, მანამდე მუშაობდა ბარში და ერთხელ ილიასივერიისრედაქციაშიც. ერთმა პირმა ვაჟას დაავალა რუსული გაზეთის თარგმნა ქართულად და ადგილი დატოვა. ცოტა ხნის შემდეგ ეს კაცი მივიდა ვაჟასთან, „აბა როგორ მიდის საქმეო“, ნახა რა წერია ფურცელზე და თურმე თქვალექსია..!“ ილიამ გაიგო ეს ამბავი და თქვა, „ცოდვაა, ჰონორარი მიეცი და მთაში გაუშვიო“. შეიძლება არასწორად მახსოვს, მაგრამ ეს ეპიზოდი ძალიან მომწონს. აქ ვაჟას პოეტურ ნიჭს ვხედავთ. განა ვის შეუძლია თარგმნაზე ადვილად პოემის წერა?! მართლა გენიოსია ვაჟა.

იქნებ თქვენს სამშობლოზე, მის ტრადიციებზე გვესაუბროთ...
რავი, იქ ტრადიციული ცხოვრება, როგორც აქ, ნელ-ნელა იცვლება და იკარგება. მაგრამ, ქართველები ამბობენ, რომ იაპონია ტრადიციული ქვეყანააო, ქართველები, რომლებსაც საკუთარი თვალით აქვთ ნანახი. აი, მაგალითად, შარშან ანსამბლმარუსთავმა“ 40 დღე გაატარა იაპონიაში და, რა ვიცი, იმათ უნდა ჰკითხოთ. მაინც სხვა ასპექტიდან ნახეს და ჩემთვისაც საინტერესო იქნება. ხომ იცით, გარედან დანახული სხვანაირია, როგორც მე თქვენგან სხვანაირად ვუყურებ საქართველოს და ეს ზოგადად ძალიან საჭირო რამეა.

ცნობილია თქვენი და ანსამბლრუსთავისსტუმარ-მასპინძლობის ამბავიც...
ანსამბლირუსთავიშარშან ოქტომბერში 40 დღით ჩამოვიდა იაპონიაში და მე მოვემსახურე როგორც თარჯიმანი და გიდი.
გავიარეთ 20-ზე მეტ ქალაქში, ჩავატარეთ 30-ზე მეტი კონცერტი (ზუსტად არ მახსოვს). ხოდა ამ 40 დღის განმავლობაში მოხდა ყველაფერი, რითაც საკმარისია დამეგობრებისა და დაძმაკაცებისთვის.
ახლა მე თბილისში ჩამოვედი 40 დღით, სამაგიეროს ვუხდი.

ბავშვობაზე, ოჯახზე, გატაცებებზე და რა თქმა უნდა, იაპონელ მწერლებზე და პოეტებზე გვიამბე.
მე დავიბადე და გავიზარდე ქალაქ უცუნომიაში, რომელიც ტოკიოდან ჩრდილოეთისკენ დაახლოებით 100 კილომეტრითაა დაშორებული, როგორც თბილისი და ხაშური, ასეთ პონტშია რა (მარა ისე პატარა არაა, როგორც ხაშური, დაჟე ნახევარმილიონი ცხოვრობს).  აქედან გამომდინარე, ბუნებრივია, რომ ბუნებასთან ახლოს ვიყავი, თანაც ჩემი სახლი გარეუბანშია. მამაჩემს უყვარს ცხოველები და სახლში სულ ძაღლი, თევზი, კუ, თუთიყუში, და რა ვიცი, კატის გარდა ყველა ცხოველი ჰყავდა და ჰყავს, და მეც მიყვარს ზოგადად.


ნატაკატა რატომ არა?!

ჰაიატეარ ვიცი რატომ... ძაღლი გვყვავდა მეძებარი და ალბათ მაგიტომ.
იაპონურ მწერლობაზე რა გითხრათ. ძალიან სამწუხაროა, რომ, მიუხედავად იმისა, რომ იაპონური ლიტერატურა აქაც პოპულარულია, მაგრამ მაინც იაპონურიდან პირდაპირი თარგმანი ჯერ ერთადერთია (რასაკვირველია, ეს იმას არ ნიშნავს, რომ რუსულიდან ან ინგლისურიდან ნათარგმნი ცუდია). ეს გახლავთ იუკიო მიშიმასოქროს ტაძარი“. მე როდესაც მეკითხებით, რომელი უნდა წავიკითხოთო, პირველ რიგში ამას გირჩევთ. ეს რომანი, სხვათაშორის, რთული იაპონურითაა დაწერილი და ალბათ იაპონელებსაც მეტ-ნაკლებად უჭირთ ამის გაგება, ხოდა ამის მთარგმნელმა, დათო გოგინაშვილმა, რომელიც ახლა იაპონიაში ქართულ საელჩოში მუშაობს, დიდი საქმე გააკეთა და პატივს ვცემ. ამბობენ წელს ამ მწერლის სხვა თარგმანიც გამოიცემაო, რა თქმა უნდა, პირდაპირ იაპონურიდანო. ჰოდა, რაც არაა თარგმნილი, იმ მწერლებიდან რომ აგირჩიოთ, მე მომწონს, მაგალითად, სოსეკი ნაცუმეს ნაწარმოებები. იმედია ვინმე ყურადღებას მიაქცევს და დააპირებს თარგმნას (იუკიო მიშიმაზე ძალიან ადვილია და...).

თანამედროვე ქართული პოეზია იაპონელებისთის რამდენად არის ცნობილი და არ გაგჩენიათ სურვილი თარგმნოთ ახალგაზრდა ავტორები და თანამედროვე ქართული პოეზია იაპონურად..
რამდენადაც ცნობილია და თითქმის არავინ იცის. ბუნებრივია ეს იმიტომ, რომ ჯერ ქართული ვინც იცის, ის იაპონელი მაქსიმუმ ხუთია, კიდევ ლიტერატურული ნაწარმოებებს ვინც კითხულობს... თარგმნა, რა თქმა უნდა, მინდა, მაგრამ ახლა სადოქტორო დისერტაციის დაცვა არის ჩემი მთავარი მიზანი და არ მცალია, რომ დავიცვა, მაშინ შეიძლება. თანამედროვეებიდან ვის მირჩევდით რომ ვთარგმნო?

ნატა:  ჰაიატე, პოეზიის თარგმნით დიდ მეგობრობას,  თანამედროვესტუმარ-მასპინძლობასეყრება საფუძველი.
ახლახანს გამოიცემავათავისუფლებ“ - ორენოვანი ქართული და ინგლისური პოეზიის ანთოლოგია, თანამედროვე ქართველი პოეტი ქალების ამ ანთოლოგიაში 18 პოეტი ქალის 50 ლექსია შესული - (მაგდა ბებიაშვილის, დალილა ბედიანიძის, ირმა ბერიძის, ნინო დარბაისელის, ნუციკო დეკანოზიშვილის, ქეთა დიდიშვილის, ნინი ელიაშვილის, ნატა ვარადას, ანა კალანდაძის, ნინა ნეკერიშვილის, ესმა ონიანის, იზა ორჯონიკიძის, ნინია სადღობელაშვილის, მაია სარიშვილის, ლია სტურუას, ნანა ქელეხიძის, სოფიო წულაიას, ია ჯინჭარაძის) და ვფიქრობ, ეს ანთოლოგია იაპონურად რომ ითარგმნოს ისტორიული საქმე გაკეთდებოდა... ინგლისურად თარგმნა პოეტმა ნინო დარბაისელმა-სტრონმა, და გააკეთა ისტორიული საქმე, 18 პოეტ ქალს გზა გაუხსნა ინგლისურენოვან მკითხველისკენ.

ქართული კინო და ღვინო - თქვენთან საკეა და ჰაიკუ, ხო?!
კი ბატონო, მაგრამ ჰაიკუ პოეზიაა და კინოს არ შეეფერება.

ნატა:  მართალია, პოეზია და ღვინო უნდა დამეწერა.
რუსთაველი და იაპონია, ვაჟა და რუსთაველი და ჰაიატე - ჰიროტაკე მაედა ამბობს, რომვეფხისტყაოსანშიქაჯეთი იაპონიაა... ზღვა,  უცნაურ, საკრალური ცოდნის ადამიანებთან ბრძოლა, მზე... მითოსური დაა დემონური კულტი... თქვენ რას ფიქრობთ?

ჰაიატე: რა ვიცი, მე სპეციალისტი არ ვარ და მინდა თავი შევიკავო, მაგრამ იაპონია არ იქნება. რომ ყოფილიყო, ისტორიული აღმოჩენა იქნებოდა, „ვეფხისტყაოსნისშესწავლის ისტორიაში შევიდოდი, მაგრამ არ ვიცი.
ნატა: შესაძლოა ჰიროტაკემ იხუმრა.
ბავშვობაში რამე თუ იცოდით ჩვენზე და საერთოდ იაპონელებმა რა იციან საქართველოზე?
ჰაიატე: არაფერი. ახლა ტოჩინოშინის სახელით (და არ გამოვტოვებ კოკკაის და გაგამარუს) იციან. ამაზე ნაკლებად იციან ღვინოს, ცეკვისა და სიმღერის შესახებ.


თქვენ გყავთ იმპერატორი და დედოფალი, ახლა როგორი წყობაა, და დემოკრატია ისეთივე აქტუალურია თუ არა, როგორც მაგალითად ჩვენთან?!
მეორე მსოფლიო ომამდე, იმპერატორი იყო ქვეყნის მმართველი, მაგრამ ომის შემდეგ მმართველობა წაართვეს და ახლა არის ისეთი, როგორიცაა ქვეყნის გაერთიანების სიმბოლო, ამიტომ დემოკრატია აქტუალურია. მემარცხნეები კი იმპერატორს ადანაშაულებდნენ და ადანაშაულებენ იმ ბრალით, რომ ჯარის მხედართმთავარმა, საშინელი ომი დაიწყო ან ჯარი ვერ შეაჩერა, დამარცხების შემდეგ, სუყველა ამერიკამ ჩაახრჩო, მაგრამ ხალხს ისე უყვარდა იმპერატორი, რომ ჩამოხრჩობას გადაურჩა. ეს ზუსტია თუ არა მე არ ვიცი, მაგრამ ასე ამბობენ.

ამერიკა, როგორც დამპყრობელი - ახლა მათი, ამერიკელი ჯარისკაცების, რომლებიც იაპონიაში ამერიკულ ბაზაზე იმყოფებიან და იაპონელების დამოკიდებულება ამერიკელებთან ურთიერთობის რა ფაზაშია?!
ეს შეკითხვები ხშირად მხვდება. არ ვიცი რატომ, მაგრამ ცუდი დამოკიდებულება არ გვაქვს. მაგრამ, ეს გამორიცხულია ოკინავაში, ანუ დასავლეთ-სამხრეთში რაც არის იმ კუნძულებზე, რადგანაც იქ ამერიკის ბაზა ძალიან დიდია და ხშირად ხდება ამერიკელი ჯარისკაცის მიერ ადგილობრივი ხალხის მიმართ დაჩაგვრა (ამ შემთხვევაში ნიშნავს ძალადობას, გაუპატიურებას) და ბაზის თემა პოლიტიკაში ძალიან დიდ ადგილს იკავებს. თანაც ოკინავაელს სხვა კულტურა აქვს და მეორე მსოფლიო ომში ძალიან ბევრი ხალხი, ანუ მოსახლეობის 25 პროცენტი დაიხოცა, (აქედან გრძელდება ოკინავას პრობლემა, ომის მერე დროულად მართავდა ამერიკა და 1972 წლის იაპონიას დაუბრუნა). ამიტომ შეიძლება ითქვას, რომ ამერიკისადმი დამოკიდებულება ზოგადად კარგია, მაგრამ ეს ხდება ოკინავას შეწირვის შედეგად.

რა საერთოს იპოვიდით იაპონიასა და საქართველოს შორის, აქვე გკითხავთ თქვენი სამომავლო გეგმებზე, როგორი წარმოგიდგენიათ იგი?
რავი რას გავაერთიანებდი და სტუმართმოყვარეობას..?
სამომავლო გეგმებს რაც შეეხება, რაც მთავარია დისერტაციის დაცვა. მერე, რა ვიცი იქ ქართული ენის დეპარტამენტი თუ კათედრა საერთოდ არ არის და სხვანაირად მომიწევს მუშაობა ამა თუ იმ სამსახურში, რა დამელოდება მეც არ ვიცი.

რომელ ქართულ კუთხეს და კულინარიულ კერძს გამოარჩევდით?! და რას ურჩევთ იაპონელს, რომელიც არ არის ნამყოფი საქართველოში და პირიქით - ქართველს, რომელიც პირველად სტუმრობს იაპონიას - პირველად და აუცილებლად რა ან ვინ უნდა მოინახულოს?!
რაჭული შემწვარი კარტოფილი (ვხუმრობ).
სინამდვილეში მომწონს, მაგალითად ხინკალი და იაპონელებსაც მოსწონთ და მოეწონებათ. პირველად რომაა იმ იაპონელს ვურჩევ, რა ვიცი, ჩვეულებრივ სატურისტო მარშრუტს ძველ თბილისში, მცხეთაში სვეტიცხოველი და ჯვრის მონასტერი. (ნეტა აღარ დაიკეტოს). კიდევ კახეთში, ყაზბეგში. ერთი ტურისთვის ბევრი სანახაობა არსებობს საქართველოში და როგორ მოახერხონ?! მეორედ, მესამედ უნდა ჩამოვიდნენ და მერე დასავლეთში გააგრძელონ. მეც აქამდე ვერ მოვასწარი სვანეთის, სამეგრელოსი, გურიის, თუშეთისა და ზემო რაჭის  ნახვა.
ქართველებისთვისაც ასეა. იაპონია საქართველოზე ოთხჯერ დიდი ქვეყანაა და, რა ვიცი, მაინც უნდა მოინახულოთ ძველი დედაქალაქი კიოტო და ახალი - ტოკიო, მერე რეგიონებში უნდა მიხვიდეთ.

იაპონური სამზარეულოდან ერთი კერძი გვითხარი, თუნდაც თქენი საყვარელი ვახშამი?
იყოს სუში.

რომელია შენი რელიგია ჰაიატე?
და რელიგიაზე, იცი რა სიტუაციაა? იქ ჩვენთან ბუდიზმის გარდა კიდევ ერთი რელიგიაა, რომელსაც შინტო ან შინტოიზმი ჰქვია.
ღვთის გზას ნიშნავს.
ჰოდა ისტორიულად ეს ორი რელიგია შეერია ერთმანეთს, ამიტომ, ზოგადად იაპონელებს ეს ორი რელიგია სწამთ.


როგორც ვიცი, იმ ადგილობრივების გვერდით დგახარ, რომლებიც მთავრობის კანცელარიასთან აპროტესტებენ ჰესების მშენებლობას სვანეთსა და ჭუბერში...
ესე იგი, ჰესების თემაზე ბევრი სათქმელი მაქვს. ახლა დაინტერესებული ვარ . . პოსტკოლონიური ეკოკრიტიციზმით (postcolonial ecocriticism). ეს ახალი თემაა ლიტერატურათმცოდნეობაზე, მაგრამ ამ თემაზე უკვე გამოიცა ერთი წიგნი, რომელშიც ავტორი ეხება ჰესების თემას თანამედროვე ინდურ ლიტერატურაში. ამის მიხედვით, ჰესების მშენებლობაშირკინის სამკუთხედიაჩართული, რომელიცაა პოლიტიკოსთა, ჩინოვნიკთა და სამშენებლო კომპანიათა შორის და ეს სამკუთხედი აშენებს ჰესებს ქვეყნის განვითარებისსახელით. ეს კომპანია კი 21- საუკუნეში საერთაშორისო კაპიტალისტური კომპანიის სახით ვლინდება და ჩაგრავს ხალხს, რომელიც ადგილთანაა მიმაგრებული თუ მიჯაჭვული, როგორც იძახიან ქართულ მეტყველებაში, „ეს მიწა-წყალი ერთადერთი შემოსავლის გზაა”. ანუ მოკლედ, აქ ჩნდება ერთი სქემა, ადგილობრივი ხალხის ინტერესი ეწინააღმდეგება ცენტრალური პოლიტიკოსების, ჩინოვნიკებისა და საერთაშორისო კაპიტალისტური კომპანიების ინტერესებს. ეს სქემა კი გარკვეული გაგებითნეო-კოლონიალიზმადითვლება, ვინაიდან საერთაშორისო კაპიტალისტური კომპანიების მაგივრად ადრე კოლონიზატორის ქვეყნის მიზანდასახული კომპანია მუშაობდა, მაგრამ სქემა ერთი და იგივე რჩება. აი, დღევანდელ საქართველოშიც ზუსტად ეს პრობლემები დგას. მე ყურადღებას ვაქცევ არა მარტო სვანეთს, სადაც, თუ არ ვცდები, იტალიური კომპანია ჰესებს აშენებს, არამედ,  პანკისსაც, სადაც ჩინური აშენებს და სადაც პოლიცია უკვე ზეწოლას ახდენს ხალხზე. საინტერესოა, ნეტა ვინმე ქართველმა მწერალმა ამ პრობლემას ყურადღება მიაქცია და ლექსი ან რომანი დაწერა? ჯერჯერობით არ გამიგია, თუ არის გამაგებინეთ და სტატიას დავწერ. „ჩემო საყვარელო მიწა-წყალო, მომეც ამის პასუხი!..” ნათქვამია ქართული კოლონიური ლიტერატურის ერთ-ერთ შედევრში, ისე მართლა როდემდის?..

მადლობა ჰაიატე, ილიას ლელთ ღუნიები არ დანებდებიან, ჩვენი თავი ჩვენადვე გვსურს რომ გვეყუდნეს, ამის  და თქვენი, ჩვენი მეგობრების იმედი გვაქვს.



ნატა ვარადა

მცოცავი გრაფიკი

ჰაიატე სოტომეს
ქვესადგურის შესასვლელთან წითელი გველის
ელვა ემბლემა - 
ფრთხილად, მაღალი ძაბვაა -
ჩემი სიზმრების მთავარი კადრი.
მამაჩემის სამსახურის გადამკიდე,
ბავშვობისას,
როცა გაკვეთილები მთავრდებოდა რაიონის
სკოლაში,
ველოდებოდი სამუშაო დღის დასრულებას,
აბა, რაა წესებს სჭირდებათ დარღვევა და
მეც წითელ ხაზზე გადავდიოდი, -
ქვესადგურის მავთულხლართები 
სისინებდნენ,
ოღონდ ხელში ჩავეგდე და...
მაღალი ძაბვა საშიშია სიცოცხლისათვის.
ამას წინათ, მწერალთა სახლში, პოეზიის საღამოს ნაცვლად
აღმოვჩნდი ენერგეტიკოსებთან შეხვედრაზე 
ადგილობრივებთან კოდორიდან, პანკისიდან,
გუდამაყრიდან.
საჭიროა ჰიდროელექტროსადგურები, საჭიროა მძლავრი ჰესები, წყალსაცავები,
ახალი სინათლე, დენის ძაბვა, ექსპორტი, იმპორტი.
კაშხლები დაიფარავენ მდინარეებს თევზით და გველით,
სახლის ანგელოზებს,
ხატ-სალოცავებს, საფლავებს, წისქვილებს...
ოქროსთმიან დალს, თებჟორიკებს.
მერე გამახსენდა, მცოცავი გრაფიკი
გოგო-ბავშვს რომ სისხლი გამითეთრა,
კლასელების უკბილო იუმორი: დენი რატო არა გვაქვსო?!
მამაშენმა გათიშა?!
ეკლიანი სიტყვების 
დენის დარტყმა თითქმის ყოველდღე.
წინა კვირას,
შუქი გვინდაო, ამათი მამები ფიწლებით ჩვენს ეზოში,
ჩვენ ზედა სართულის ფანჯრების ფარდის უკან. 
ოთხი და.
და ავდექი, მე ვთქვი: ფეხიდან მიწის გამოცლაა, 
დაბრუნებისთვის, 
ჩემი კლასელის მამებიც კი უშუქობაში დააღამებენ, 
სანამ დატბორვას დაგთანხმდებიან...

Comments

Popular posts from this blog

დაუჯდომელი წმინდა ადრიანეს და ნატალიასი

ბოროტებისთვის წესის აგება

ანა ლაშხელი-ონიანი - ბებო